Zamawianie stali: klasa a gatunek stali
Jeżeli na zamówieniu klient pisze zamawiam pręt gładki.fi 30 w gat. c45, klasa 10,9 w określonej ilości. Czy jest to poprawne sformułowane zamówienie? Czy poprawny jest opis w zamówieniu w przypadku prętów gładkich "klasa 10,9" a nie "odpowiadającą właściwością mechanicznym śrub w klasie 10,9"?
Zgodnie z normą PN-EN 10277-1 - Wyroby stalowe o powierzchni jasnej, w tym również stali C45 opisanej w PN-EN 10277-5 (stale niestopowe do ulepszania cieplnego), gdzie opisano sposób zamawiania stali i wymagane informacje podawane przez zamawiającego wyróżnia się informacje obowiązujące, które należy podać w zamówieniu:
- ilość (masę, liczbę prętów);
- kształt wyrobu;
- numer normy wymiarowej (EN 10278);
- wymiary i tolerancje wymiarów;
- powołanie na normę produktu, czyli EN 10277-5
- znak lub numer stali;
- stan dostawy (+C ciągniony, +SH łuszczony, +SL szlifowany);
- klasę jakości powierzchni;
Oprócz wymienionych informacji można także podać dodatkowe wymagania związane z próbkami kwalifikacyjnymi, metodę pomiaru ziarna dla stali drobnoziarnistych, określeniem wtrąceń niemetalicznych, głębokością odwęglenia, dodatkowymi wymaganiami dotyczącymi tolerancji kształtu, czasowym zabezpieczeniem przed korozją, badaniami nieniszczącymi, analizą kontrolną wyrobu, specjalnym cechowaniem, wymaganiami dotyczącymi hartowności oraz rodzaju dokumentów kontroli zgodnie z EN 10204.
Przykład zmawiania stali - prętów ze stali węglowej C45 do ulepszania cieplnego:
2t prętów okrągłych EN 10278 o średnicy 20mm, tolerancja h9 o długości przybliżonej 6000mm zgodnie z EN 100277-5 ze stali C45 w stanie dostawy +C, jakość powierzchni klasa 3
Podczas zamawiania stali (każdej jej formy produktu, tj. prętów, blach, itd.) należy się kierować wytycznymi określonymi w normie dla danego produktu i wyszczególnionym tam sposobem zamawiania. W ten sposób można uniknąć nieścisłości w trakcie zamawiania wyrobów stalowych i w efekcie uniknąć często kosztownych reklamacji związanych z brakiem zrozumienia podczas zamawiania.
W podanym przykładzie zmawiania prętów nie należy korzystać z określenia klasy wytrzymałości stosowanego dla śrub, bo nie jest ono adekwatne do prętów, dla których stosuje się określenie klasy jakości powierzchni (od 1 do 4). Dla elementów złącznych wyróżnia się natomiast klasy własności mechanicznych ujmujące minimalne wymagania pod względem twardości, wytrzymałości na rozciąganie, umownej granicy plastyczności, itd., które opisują własności gotowych elementów złącznych nie samego materiału, czyli stali węglowej. Podsumowując, zamawiając pręty w podanym gatunku należy zamawiać je wg podanego przykładu i nie stosować określeń, które mogą funkcjonować potocznie podczas zamawiania - jako swego rodzaju skrót myślowy.
Literatura
[1]. PN-EN 100277-1-5, Wyroby stalowe o powierzchni jasnej,
[1] PN-EN 100278, Wymiary i tolerancje wyrobów stalowych o powierzchni jasnej.