Stal nierdzewna a stal kwasoodporna
Chciałabym się dowiedzieć czy to prawda ze stal kwasoodporna posiada tylko strukturę austenityczną? Czy istnieje jakiś sposób na rozróżnienie stali kwasoodpornej od stali nierdzewnej np. X20Cr13 w warunkach produkcyjnych?
Pojęcie stali odpornej na korozję określa trzy różne grupy stali ze względu na ich najistotniejszą własność, czyli nierdzewność, żaroodporność i żarowytrzymałość (wg PN-EN 10088). Zasadnicza różnica między stalami nierdzewnymi, żaroodpornymi i żarowytrzymałymi polega więc na ich przeznaczeniu, tj. warunkach eksploatacyjnych, w których będą użytkowane. Dla stali nierdzewnych główną cechą eksploatacyjną jest odporność korozyjna. Stale nierdzewne są głównie stosowane w temperaturze pokojowej, ale także w temperaturach kriogenicznych i maksymalnie do temperatury ok. 500°C. W takich warunkach ich głównym zadaniem jest wysoka odporność korozyjna, a inne własności, np. mechaniczne, mają mniejsze znaczenie. Stale nierdzewne to stopy, których główną cechę eksploatacyjną jest odporność korozyjna i nie są stalami żaroodpornymi i żarowytrzymałymi.
Stale odporne na korozję, według wycofanej normy polskiej PN-71/H-86020, dzieliło się w zależności od stopnia i charakteru odporności na działanie korozyjne na: stale nierdzewne, chromowe i austenityczne stale kwasoodporne oraz stale żaroodporne i żarowytrzymałe. Stalami nierdzewnymi określało się zasadniczo stale chromowe o zawartości minimum 10,5%. W tej grupie stali wyróżniano stale o strukturze martenzytycznej, ferrytycznej i ferrytyczno-martenzytycznej. Do grupy stali kwasoodpornych zaliczano stale odporne na oddziaływanie kwasów organicznych i większości nieorganicznych. Do grupy stali kwasoodpornych zaliczano stale chromowo-niklowe o zawartości 15-20%Cr i 8-14%Ni (typu 18-8, 18-10) oraz o jak najmniejszym stężeniu węgla. Ogólnie przyjmowano, że stale kwasoodporne mają strukturę austenityczną, która jest niezbędna do uzyskania kwasoodporności stali.
Od czasu akcesji Polski do Unii Europejskiej obowiązują normy europejskie, a dokładnie podstawowa seria norm PN-EN 10088, która definiuje stale odporne na korozję oraz podstawowe formy wyrobów płaskich i długich wykonanych z tych stali. Według tej normy w grupie stali odpornych na korozję wyróżnia się stale nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe, a pojęcie stal kwasoodporna przestało być stosowane. Do grupy stali nierdzewnych zalicza się obecnie zarówno dotychczasowe stale nierdzewne, jak i stale kwasoodporne klasyfikowane w ten sposób według starych norm polskich PN-71/H-86020, z wyjątkiem stali żaroodpornych i żarowytrzymałych. Wszystkie z nich (nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe) są stalami odpornymi na korozję.
W grupie stali nierdzewnych wyróżnia się stale o różnej strukturze: austenityczne, ferrytyczne, ferrytyczno-austenityczne typu duplex, martenzytyczne i utwardzane wydzieleniowo. Kiedyś pod pojęciem stal nierdzewna rozumiano jedynie stale ferrytyczne a pojęcie stal kwasoodporna stosowano dla stali o strukturze austenitycznej. Obecnie nie stosuje się takiego podziału. Z tego względu stal nierdzewna może posiadać różną strukturę: austenityczną, ferrytyczną, itd.
W celu odróżnienia od siebie różnych gatunków stali nierdzewnych można zastosować różne metody, np. pomiar magnetyczności – przyciąganie przez magnes powierzchni, gdzie stal ferrytyczna będzie przyciągana ponieważ jest magnetyczna, natomiast stal austenityczna jest niemagnetyczna i może wykazywać niewielkie zjawisko magnetyczności. Kolejną metodą odróżniania od siebie stali nierdzewnych jest wykrywanie pierwiastków obecnych w składzie chemicznym (test molibdenowy dla odróżniania stali austenitycznych z dodatkiem typu 1.4401/1.4404 i bez dodatku molibdenu np. 1.4301/1.4307.
Literatura
[1]. Z. Brytan, Vademecum Stali Nierdzewnej, Stowarzyszenie Stal nierdzewna, Katowice 2014.
[2]. Stal nierdzewna czy "zwykła" stal?, Porady eksperta, www.stalenierdzewne.pl
[3]. Odróżnienie stali 254 SMO (1.4547) od stali Hastelloy C276 (2.4819), Porady eksperta, www.stalenierdzewne.pl
[4]. Test do rozróżniania różnych gatunków stali nierdzewnych (304 i 316), Porady eksperta, www.stalenierdzewne.pl