Czyszczenie i konserwacja stali nierdzewnych

Stale nierdzewne zawdzięczają odporność korozyjną cienkiej warstwie tlenków chromu na powierzchni, powstającej spontanicznie - w obecności tlenu, w trakcie przetwarzania lub w sposób przyspieszony przez chemiczną pasywację. W celu zapewnienia maksymalnej ochrony korozyjnej, powierzchnia stali nierdzewnej w trakcie eksploatacji musi pozostawać czysta oraz mieć odpowiedni dostęp do tlenu, który łącząc się z chromem zawartym w stali tworzy na powierzchni warstwę tlenków chromu – ochronną warstwę pasywną.

Powszechnym nieporozumieniem jest przekonanie, że stal nierdzewna jest odporna na każdy typ korozji a jej powierzchnia nie wymaga żadnej konserwacji. Może to wynikać z samej nazwy tej grupy stali – „nierdzewne” i błędnego rozumienia tego terminu. W języku angielskim stale nierdzewne nazywają się „Stainless steels” - Stain-less – czyli korodujące mniej, a to ewidentnie przestrzega użytkownika przed możliwością korozji tego materiału. Niedoświadczeni użytkownicy, którzy do tej pory stosowali jedynie stale niestopowe, niskostopowe (stale czarne) często uważają, że stale nierdzewne w porównaniu do innych stali nie wymagają żadnej dodatkowej konserwacji powierzchni przyjmując ich nazwę „nierdzewne” jako gwarancja braku korozji w każdych warunkach. Jest wręcz przeciwnie, aby zachować wrodzoną odporność korozyjną stal nierdzewna wymaga okresowej konserwacji - przede wszystkim czyszczenia. Wynika to z faktu, że jej odporność korozyjna zależy od wspomnianej cienkiej warstwy pasywnej znajdującej się na powierzchni. Każde zanieczyszczenie, osad, wbite cząstki materiałów obcych, odkładające się na powierzchni jony niszczące warstwę pasywna będą zmniejszać tą odporność. Jest to szczególnie istotne dla elementów eksploatowanych w środowisku zawierającym sole chlorków, siarczki lub inne materiały metalowe ulegające korozji. W takich środowiskach powierzchnia stali nierdzewnej może się przebarwić, pokryć produktami korozji i sama zacząć korodować.

Stal nierdzewna wymaga regularnej konserwacji i czyszczenia – należy o tym pamiętać zwłaszcza w zapisie warunków gwarancyjnych wytwarzanych produktów wskazując użytkownikowi, jakie metody czyszczenia powinien stosować i jak często je wykonywać, jakich środków nie powinien stosować (szczotki z włosiem ze stali; środki czyszczące zawierające ostre ścierniwo; środki czyszczące zawierające: chlorki, fluorki, bromki, jodki i na bazie kwasów zawierających te związki; wybielacze i środków na bazie podchlorynów; produkty dedykowane do czyszczenia srebra) oraz jakie środki może stosować (szczotki z włókien syntetycznych; delikatne tkaniny; środki alkaliczne; środki na bazie kwasu fosforowego, cytrynowego; rozpuszczalniki organiczne; środki dedykowane dla powierzchni chromowanych i stali nierdzewnej). Takie postępowanie ma stworzyć dogodne warunki eksploatacji i je utrzymać, aby stal nierdzewna nie korodowała w długim okresie czasu.

Poniżej podano kilka zaleceń do czyszczenia i konsekracji stali nierdzewnych oraz krytycznych czynników, na które należy zwracać uwagę.

• Czyszczenie przemysłowych posadzek betonowych: unikać kontaktu z detergentami do czyszczenia betonu (zawierają chlorki), zabezpieczyć przed kontaktem lub intensywnie zmyć powierzchnię czystą wodą.
• Czyszczenie stali może wymagać użycia szkodliwych chemikaliów: stosować się do instrukcji bezpieczeństwa produktów (zagrożenie zdrowia) i instrukcji jego użycia (możliwa korozja), nie przekraczać dopuszczalnego czasu kontaktu medium ze stalą nierdzewną, po użyciu zawsze dokładnie spłukać czystą wodą.
• Nie czyścić powierzchni bezpośrednio na słońcu lub w zbyt wysokiej temperaturze.

Podczas czyszczenia stali nierdzewnej:

• nigdy nie stosować materiałów silnie ściernych, wełny stalowej.
• nigdy nie czyścić kwasami nieorganicznymi (zwłaszcza kwasem solnym lub wybielaczami), wybielaczami zawierającymi podchloryn sodu, które mogą spowodować przebarwienia powierzchni i korozję wżerową,
• nigdy nie dopuszczać do kontaktu stali nierdzewnej ze stalą niestopową (cząstki tych stali ulegną przyspieszonej korozji na powierzchni stali nierdzewnej).

Rutynowe czyszczenie:

• stały brud i zanieczyszczenia spłukać czystą wodą, przetrzeć powierzchnię miękką szmatką.
• dla cięższych zabrudzeń - łagodne mydło lub detergent (amoniak do czyszczenia, soda oczyszczona, ocet, kwas cytrynowy) i miękka szczotka nylonowa.
• po czyszczeniu dokładnie spłukać.
• elementy czyścić, co najmniej raz w roku (w środowiskach nadmorskich i terenach przemysłowych częściej).

Czyszczenie zanieczyszczeń pochodzących od stali niestopowej (stali czarnej) i cząstek żelaza.

Do czyszczenia można zastosować roztwór kwasu szczawiowego nanoszony na powierzchnię za pomocą miękkiej szmatki. Pozostawić na powierzchni przez kilka minut (nie trzeć) w celu rozpuszczenia zanieczyszczeń. Dokładnie spłukać wodą.

Lekka rdza

Domowe środki czyszczące dedykowane dla stali nierdzewnej zawierającej węglan wapnia lub kwas cytrynowy. Dokładnie spłukać wodą.

Średnie przebarwienia

Czyścić środkami na bazie kwasu fosforowego lub 10% roztworem kwasu fosforowego. Spryskać powierzchnię i odczekać 30-60min (lub zgodnie z zaleceniem producenta). Po czyszczeniu neutralizacja kwasu rozcieńczonym amoniakiem lub łagodnym detergentem alkalicznym. Dokładnie spłukać wodą.

Silna rdza

Korzystać z profesjonalnych usługodawców lub dedykowanych produktów do wytrawiania i pasywacji stali. Po obróbce powierzchnię zawsze dokładnie spłukać wodą.