Zielone budownictwo – nowa szansa

W 2013 r. przy Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie otwarto już drugą w Polsce halę pasywną, której roczne koszty eksploatacji mogą być nawet o 50 tys. zł niższe niż w tradycyjnych tego typu konstrukcjach. Pracownia Architektura Pasywna z Krakowa, gdzie powstał projekt budynku, była jeszcze kilka lat temu jedną z niewielu, które zajmowały się budownictwem pasywnym. Jak wspomina jej współwłaściciel Marcin Stelmach, na konferencjach padały wówczas pytania o to, czym właściwie się zajmują. Dzisiaj wiedza na ten temat jest dużo większa. W samym Krakowie i jego okolicach stoją już cztery budynki pasywne i powstają kolejne.

– Na razie sektor ten jest niezwykle niszowy. W całej Polsce powstało zaledwie kilkanaście certyfikowanych budynków pasywnych. Myślę jednak, że za kilka lat sytuacja ta się zmieni – mówi Marcin Stelmach.

Dynamicznie rozwija się też inny sektor: budownictwo zrównoważone, w którym nacisk położony jest nie tylko na energetyczny bilans budynku, ale także na wiele innych czynników, m.in. ekologiczność wykorzystanych materiałów czy też jakość powietrza we wnętrzach.

– Zrównoważone budownictwo to coraz bardziej widoczny trend we współczesnej architekturze – mówi Rafał Schurma, prezes Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego (PLGBC).

Jakie w związku z tym otwierają się możliwości dla firm z branży stali nierdzewnych i aluminium? Z informacji uzyskanych od architektów i ekspertów, wynika, że spore.

 

Idealny materiał

Stal nierdzewna posiada wiele atutów, dzięki którym jest uważana za materiał ekologiczny. – Nie wymaga cynkowania, które pozostawia po sobie odpady środowiskowe i ma ograniczoną trwałość.  Nie musi być także pokryta farbą, co eliminuje z powietrza we wnętrzu budynku uwalniane przez farby i szkodliwe dla zdrowia lotne związki organiczne – tłumaczy Rafał Schurma.

Troska o czystość i wysoką jakość powietrza jest ważnym kryterium w ocenie ekologiczności budynku. Nierdzewka posiada także wysoką ocenę w zakresie żywotności produktu (tzw. life cycle assessment). – Ze względu na antykorozyjność stal nierdzewna może być używana bardzo długo, co ogranicza energię i wydatki potrzebne na konserwację lub wymianę elementów na nowe – wyjaśnia prezes PLGBC.

 

Szerokie zastosowanie

Stal nierdzewna jest wykorzystywana jako materiał izolacyjny, który zmniejsza straty ciepła w budynkach. Przewodność cieplna stali czarnej wynosi ok. 60 W/m x K (wat na metr kelwin), podczas gdy w przypadku stali nierdzewnej współczynnik ten równa się 15 W/m x K. Nierdzewka posiada zatem czterokrotnie mniejszą przewodność cieplną niż stal czarna. Z tego powodu pręty ze stali nierdzewnej znajdują zastosowanie w tzw. izokorbach, czyli elementach nośnych, które stanowią łącznik pomiędzy zewnętrzną konstrukcją, np. balkonem, a ścianą budynku.

– Konstrukcje wystające poza lico budynku są jednym z głównych źródeł ucieczki ciepła. Zastosowanie w elementach Schöck Isokorb stali nierdzewnej umożliwiło zmniejszenie przewodnictwa cieplnego całego łącznika, dzięki czemu możemy zminimalizować zjawisko jakim jest  tzw. mostek termiczny – tłumaczy Maciej Kowalczyk, kierownik Działu Doradztwa Technicznego w firmie Schöck, która zajmuje się produkcją i dystrybucją łączników termoizolacyjnych. Jak dodaje, są to elementy wystawione na działanie warunków atmosferycznych, a zatem powinny posiadać właściowości antykorozyjne. Produkty firmy Schock znalazły zastosowanie w wielu budynkach pasywnych, a także w kilku osiedlach mieszkaniowych, które właśnie powstają m.in. w Warszawie.

– Ze stali nierdzewnej wykonuje się także wszystkie inne elementy, które łączą konstrukcje zewnętrzne z budynkiem, np. konsole, na których podwieszone są daszki – tłumaczy Marcin Stelmach.

Stal nierdzewna znajduje również zastosowanie w konstrukcjach umożliwiających pokrycie roślinnością ścian budynku. Są to albo tzw. zielone ściany albo pnącza. W tych pierwszych ze stali nierdzewnej wykonuje się maskownice, czyli elementy łączące zieloną ścianę z elewacją, a także rynny.

– Mamy do czynienia z boomem na takie rozwiązania. Od 2007 do końca 2012 r. wykonaliśmy dwa tysiące metrów kwadratowych, zaś tylko w samym 2013 r. tysiąc metrów kwadratowych zielonych ścian. Mamy nadzieję, że ten trend się utrzyma – mówi Cezary Podgórski, właściciel firmy Zielone Ściany.

Narzeka on jednak na brak na polskim rynku systemowych rozwiązań w zakresie nierdzewnych konstrukcji. – Za każdym razem, kiedy projektujemy taką ścianę musimy omawiać ze ślusarzem technikę i sposób realizacji.

Ze stali nierdzewnej wykonuje się także konstrukcje dla pnączy, które porastają zewnętrzne ściany budynku. Są to zarówno różnego rodzaju kraty, jak również tzw. dystanse.

– Wykorzystanie zielonych ścian i pnączy zapewnia lepszy bilans termiczny. Latem roślinność chłodzi wnętrze, a zimą je dociepla. Ponadto, zwłaszcza w miastach, gdzie zabudowa jest gęsta, a grunty drogie, przeniesienie zieleni do pionu jest często najlepszą możliwością zazielenienia okolicy i poprawienia bilansu powierzchni biologicznie czynnej – tłumaczy Cezary Podgórski.

Z kolei w dynamicznie rozwijającym się sektorze kolektorów słonecznych stosuje się powszechnie elementy złączne z nierdzewki. Przytwierdzają one kolektory do dachów lub też łączą je między sobą. Jak szacuje Robert Maniak, prezes Abakosteelu, ten rynek może odpowiadać nawet za 10 proc. popytu na elementy złączne ze stali nierdzewnej. – Mamy nadzieję, że w związku z wieloma programami wspierającymi energetykę solarną popyt na elementy złączne ze strony tego sektora znacznie się zwiększy.

 

Zielone i aluminiowe

– Podczas szkoleń dotyczących analizy LCA aluminum podawane jest jako przykład materiału, którego produkcja jest bardzo energochłonna. Z punktu widzenia zrównoważonego budownictwa jest to pewna wada tego materiału – tłumaczy Rafał Schurma. Są jednak miejsca, gdzie aluminium jest materiałem idealnym i niezastąpionym.

Ze względu na swoją niską wagę i wysoką wytrzymałość oraz sztywność profile aluminiowe wykorzystywane są w szklanych fasadach budynków. – Zastosowanie aluminium pozwala na maksymalizację powierzchni szklanej przy jednoczesnym zmniejszeniu wielkości obramowania. Sprzyja to zarówno zwiększeniu napływu naturalnego oświetlenia do wnętrza jednocześnie całościowo poprawiając parametry izolacyjne budynku. Nowoczesne wielokomorowe zestawy  szybowe są bowiem znacznie lepszym materiałem zatrzymującym ciepło w budynku niż jakikowiek profil okienny, ważne jest więc maksymalizowanie ich udziału w oknie – tłumaczy Rafał Schurma. Jak podkreśla, w wielu „zrównoważonych konstrukcjach” fasady z profili aluminiowych stanowią najlepsze rozwiązanie. Wykorzystano je m.in. we wspomnianej hali pasywnej w Krakowie.

Największe na polskim rynku firmy oferujące systemy aluminiowe dla fasad to Aluprof, Yawal, Aliplast oraz Reynaers. Z kolei największym producentem fasad aluminiowych jest Metalplast Stolarka.

Aluminium stosuje się również w systemach zacieniających, które stanowią bardzo ważne elementy budownictwa ekologicznego. Żaluzje na fasadach dużych budynków stanowią istotne obciążenie dla konstrukcji budynku. Aluminium dzięki swojej niskiej wadze pozwala zmniejszyć ciężar takich konstrukcji. System elektrycznych żaluzji aluminiowych został również wykorzystany w hali pasywnej w Krakowie.

 

Dobre perspektywy

W Polsce powstaje coraz więcej budynków pasywnych i zrównoważonych. Na początku 2013 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska uruchomił program dofinansowujący budownictwo pasywne. Zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej każdy powstający w Europie budynek od roku 2021 musi cechować się zmniejszonym zużyciem energii. Popularność takich rozwiązań na pewno będzie rosnąć. Przedsiębiorcy z branży aluminium i stali nierdzewnych powinni zatem z dużą uwagą śledzić zmiany technologiczne zachodzące w rodzimym budownictwie.

 

Budownictwo pasywne czy zrównoważone

Istotą budownictwa pasywnego jest ograniczenie zużycia energii przez budynek. Budowla pasywna to taka, która konsumuje rocznie nie więcej niż 15 kilowatogodzin energii do ogrzewania na metr kwadratowy powierzchni użytkowej. Certyfikacją takich budynków w Polsce zajmuje się Polski Instytut Budownictwa Pasywnego.

W zrównoważonym budownictwie kwestia efektywności energetycznej budynku jest brana pod uwagę, jednak nie stanowi głównego kryterium oceny. – Istota zrównoważonego budynku kryje się w wykorzystanych w nim materiałach – tłumaczy Rafał Schurma. Najbardziej znane certyfikaty nadawane takim budynkom to LEED, BREEAM oraz DGNB. W Polsce w tych systemach do certyfikacji zgłoszonych zostało obecnie 309 budynków. Pod tym względem nasz kraj zajmuje trzecie miejsce w Europie po Wielkiej Brytanii i Niemczech.

 

Nowa Stal, numer 6 (18) Grudzień 2013