O stalach nierdzewnych

Przez ostatnią dekadę zużycie jawne stali nierdzewnych w Polsce się podwoiło. W 2019 r., według danych Stowarzyszenia Stal Nierdzewna, wyniosło 504,2 tys. ton. 

Również na świecie zwiększa się skala zarówno produkcji, jak i zużycia stali nierdzewnych. Według danych International Stainless Steel Forum, w 2019 r. w skali całego globu wytopiono 52,2 mln ton stali nierdzewnych. Było to o ok. 3 proc. więcej niż rok wcześniej.

Stale nierdzewne to materiał XXI wieku. Dzięki swoim zaletom, m.in. odporności na korozję,  łatwości w obróbce, wysokiemu współczynnikowi wytrzymałości do wagi, żaroodporności, estetycznemu wyglądowi, niskim kosztom życia produktu (LCC), neutralności biologicznej, znajdują zastosowanie w szeroko rozumianym przemyśle oraz budownictwie.

Jednym z podstawowych zadań SSN jest promocja zastosowania stali nierdzewnych. Nasz stowarzyszenie jest źródłem fachowej wiedzy w tym zakresie; wydajemy publikacje, udzielamy porad eksperckich, organizujemy szkolenia i konferencje, współpracujemy ze środowiskiem naukowym i akademickim.

Wszystkich zainteresowanych pogłębioną wiedzą na temat stali nierdzewnych zapraszamy do kontaktu. Poniżej natomiast prezentujemy słownik podstawowych pojęć.

 

STAL ODPORNA NA KOROZJĘ

Stale odporne na korozję zawierają co najmniej 10,5% chromu i maksymalnie 1,2% węgla (definicja wg. EN-10088). Dzielą się ze względu na główne własności na stale nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe.

 

STAL NIERDZEWNA

Stal nierdzewna to stal o dobrej odporności na jednorodny lub lokalny atak środowiska. Środowiskiem może być atmosfera w temperaturze otoczenia (atmosfera: zamkniętego pomieszczenie, wiejska, miejska, przemysłowa, morska), a także roztwory chemiczne wywołujące warunki elektrochemiczne. Stale odporne na korozję przeznaczone do pracy w wymienionych środowiskach klasyfikuje się i nazywa stalami nierdzewnymi. Odporność korozyjną stali nierdzewnej zapewnia minimalna zawartość chromu 10,5% w wyniku samoistnego tworzenia na powierzchni stali cienkiej warstwy tlenków chromu – warstwa pasywna.

Stale nierdzewne są więc stopami żelaza zawierającymi, co najmniej 10,5% chromu oraz dodatki innych pierwiastków stopowych w celu modyfikacji struktury krystalicznej i polepszenia właściwości, takich jak odporność korozyjna, wytrzymałość mechaniczna, podatność na kształtowanie i odporność na niskie oraz wysokie temperatury. Ze względu na swoje własności mogą z powodzeniem konkurować z wieloma innymi materiałami inżynierskimi, zarówno na płaszczyźnie technicznej, jak i ekonomicznej oraz dodatkowo wykazują wysokie walory estetyczne i ekologiczne, a w niektórych przypadkach są jedynym materiałem spełniającym wymagane własności projektowe i eksploatacyjne.

Stale nierdzewne mają przypisane numery materiałowe w zakresie 1.40.. - 1.46..

 

STAL ŻAROODPORNA

Stale żaroodporne to głównie stale ferrytyczne lub austenityczne o dobrej odporności na utlenianie i działanie gorących gazów oraz spalin w temperaturze powyżej 550°C. W atmosferach utleniających chrom, krzem i aluminium tworzą na powierzchni stali ochronną warstewkę tlenków – warstwę zgorzeliny, która chroni materiał przed korozją w wysokiej temperaturze. Stale żaroodporne wraz z żarowytrzymałymi i nierdzewnymi należą do grupy stali odpornych na korozję.

Stale żaroodporne mają przypisane numery materiałowe w zakresie 1.47.. - 1.48..

 

STAL ŻAROWYTRZYMAŁA

Stale żarowytrzymałe to stale głównie martenzytyczne lub austenityczne o dobrej odporności na odkształcenie pod długotrwałym obciążeniem mechanicznym w temperaturze wyższej od 500ºC. Stanowią odmianę stali nierdzewnych i żaroodpornych (o podwyższonym stężeniu węgla), od których oczekuje się zachowania wysokich własności mechanicznych w wysokiej temperaturze. Stale żarowytrzymałe wraz z żaroodpornymi i nierdzewnymi należą do grupy stali odpornych na korozję.

Stale żarowytrzymałe mają przypisane numery materiałowe w grupie 1.49..

 

STAL KWASOODPORNA

Stal kwasoodporna to przestarzały termin określający stale odporne na korozję zawierające jedynie dodatek chromu, czyli stale ferrytyczne. Stale odporne na korozję, według wycofanej normy polskiej PN-71/H-86020, dzieliło się w zależności od stopnia i charakteru odporności na działanie korozyjne na: stale nierdzewne, chromowe i austenityczne stale kwasoodporne oraz stale żaroodporne i  żarowytrzymałe. Obecnie od momentu obowiązywania w Polsce norm europejskich i wprowadzenia normy PN-EN 10088 stale odporne na korozję ze względu na główne własności użytkowe dzieli się na stale nierdzewne, żaroodporne i żarowytrzymałe.