Czy jest jakaś różnica między stalą typu A2, A4 i 302/304/316 czy to ta sama stal tylko inaczej oznaczona?
W normie PN-EN ISO 3506 wyszczególniono skład chemiczny wybranych gatunków stali austenitycznych A1, A2, A3, A4, A5, martenzytycznych i ferrytycznych przeznaczonych na elementy złączne – śruby, nakrętki (tab. 1). Natomiast gatunki stali nierdzewnych - odpornych na korozję są objęte normami PN-EN 10088-1:2005 (tab. 2).
Na podstawie przeanalizowania składu chemicznego stali A2 i A4 przeznaczonych na elementy złączne ujętych w normie PN-EN ISO 3506 można stwierdzić, że pod względem składu chemicznego odpowiadają one następującym gatunkom wymanionych w normie PN-EN 10088:
• stal A2 pod względem składu chemicznego odpowiada stalom oznaczanym, jako AISI 304
• stal A4 odpowiada stali oznaczanej, jako AISI 316.
Dokonując jednak takiego uogólnienia należy pamiętać o szczególnych warunkach, w jakich będzie pracować dany element. Odnośnie do materiałów przeznaczonych na elementy złączne skład chemiczny stali nierdzewnych jest podawany w dość szerokim zakresie stężeń, więc należy dokładniej sprecyzować wymagania, jakie będzie on musiał spełnić w warunkach rzeczywistej eksploatacji. Z drugiej strony skład chemiczny według jakiego klasyfikuje się stale nierdzewne wg norm amerykańskich AISI jest również nieznacznie odmienne od przyjętego w Europie wg norm europejskich PN-EN. Jak można zauważyć w podanej niżej tablicy (tab. 2), oznaczeniom kilku gatunków stali o zbliżonym składzie chemicznym wg norm europejskich EN może odpowiadać jedno oznaczenie – odpowiednik wg norm AISI. Należy, więc zawsze dokładnie sprecyzować skład chemiczny danego materiału dokonując analizy pod względem wymaganych własności, zastosowania i występujących oznaczeń wg różnych uregulowań normatywnych.
Tablica 1. Skład chemiczny austenitycznych stali nierdzewnych wg PN-EN ISO 3506
|
Grupa
stali
|
Gatunek | Stężenie pierwiastków, (%) (1) | Uwagi | ||||||||
| C | Si | Mn | P | S | Cr | Mo | Ni | Cu | |||
| Austenityczne | A1 | 0,12 | 1 | 6,5 | 0,2 | 0,15-0,35 | 16-19 | 0,7 | 5-10 | 1,75-2,25 | (2) (3) (4) |
| A2 | 0,1 | 2 | 0,05 | 0,03 | 15-20 | (5) | 8-19 | 1 | (7) (8) | ||
| A3 | 0,08 | 0,045 | 17-19 | (5) | 9-12 | (9) | |||||
| A4 | 16-18,5 | 2-3 | 10-15 | (8) (10) | |||||||
| A5 | 16-18,5 | 10,5-14 | (9) (10) | ||||||||
|
Uwagi:
1. Podane wartości dotyczą wartości maksymalnych, jeśli nie podano inaczej
2. Siarka może być zastąpiona przez selen
3. Jeżeli stężenie niklu jest niższe od 8%, to minimalne stężenie manganu powinno wynosić 5%
4. Brak minimalnego ograniczenia dla stężenia miedzi, pod warunkiem, że stężenie niklu przekracza 8%
5. Według uznania producenta molibden może być obecny w stali. W przypadku, gdy wymagane jest ograniczone stężenie molibdenu zamawiający powinien to określić w zamówieniu.
6. Według uznania producenta molibden może być obecny w stali.
7. Jeżeli stężenie chromu jest niższe od 17% to minimalne stężenie niklu powinno wynosić 12%
8. W stalach odpornych na korozję o strukturze austenitycznej o maksymalnej zawartości węgla 0,03% może występować dodatek max. 0,22% azotu
9. Musi zawierać dodatek stabilizującego tytanu w stężeniu >=5 x C do max. 0,8% i musi być odpowiednio oznaczony zgodnie z tą tablicą, lub powinien zawierać dodatki stabilizujące niobu i/lub tytanu w stężeniu >=10 x C do max. 1,0% i musi być odpowiednio oznaczony zgodnie z tą tablicą
10. Według uznania producenta stężenie węgla może być wyższe, jeżeli należy otrzymać wymagane własności mechaniczne dla większych średnic elementów, ale jego stężenie niemożne przekroczyć 0,12% w stalach o strukturze austenitycznej
|
|||||||||||
Tablica 2. Orientacyjny skład chemiczny stali odpornych na korozję o strukturze austenitycznej wg PN-EN 10088
| Znak stali | Numer |
Odpowiednik ASTM/AISI
|
Średnie stężenie pierwiastków, (%) (1) | |||||
| C | Cr | Ni | Mn | Mo | inne | |||
| X2CrNi18–9 | 1.4307 | 304L | ≤0,03 | 18,5 | 9 | ≤2 | – | N ≤0,11 |
| X2CrNi19–11 | 1.4306 | 304L | ≤0,03 | 19 | 11 | |||
| X2CrNiN18–10 | 1.4311 | 304LN | ≤0,03 | 18,3 | 10 | N:0,17 | ||
| X5CrNi18–10 | 1.4301 | 304 | ≤0,07 | 17,5-19,5 | 8-10,5 | N≤0,11 | ||
| X2CrNiMo17–12–2 | 1.4404 | 316L | ≤0,03 | 17,5 | 11,5 | 2-2,5 | N ≤0,11 | |
| X2CrNiMoN17–11–2 | 1.4406 | 316LN | ≤0,03 | 17,5 | 11 | N:0,17 | ||
| X5CrNiMo17–12–2 | 1.4401 | 316 | ≤0,07 | 16,5-18,5 | 10-13 | N≤0,11 | ||
| X6CrNiMoTi17–12–2 | 1.4571 | 316Ti | ≤0,08 | 17,5 | 12 | Ti:5•C÷0,7 | ||
| X6CrNiMoNb17–12–2 | 1.4580 | 316Cb | ≤0,08 | 17,5 | 12 | Nb:10•C÷1 | ||
| X2CrNiMo17–12–3 | 1.4432 | 316L | ≤0,03 | 17,5 | 11,8 | 2,5-3 | N≤0,11 | |
| X3CrNiMo17–13–3 | 1.4436 | 316 | ≤0,05 | 16,5-18,5 | 10,5-13 | |||
| X2CrNiMo18–14–3 | 1.4435 | 316L | ≤0,03 | 18 | 13,8 | |||
| Uwagi: 1. P ≤0,025÷0,05, S ≤0,01÷0,03, Si ≤0,25÷2 | ||||||||