Czy otrzymam pręty ze stali 1.4306/1.4307 z certyfikatem na udarność w temperaturze -196°C?

Czy otrzymam pręty ze stali 1.4306/1.4307 z certyfikatem na udarność w temperaturze -196°C? Wymagana min. 20J średnia z trzech próbek 27J. Czy normy przewidują takie badania? Jak prawidłowo napisać zamówienie?

Stale nierdzewne o strukturze austenitycznej jako jedyne spośród wszystkich typów stali nierdzewnych (ferrytycznych, austenityczno-ferrytycznych, martenzytycznych i utwardzanych wydzieleniowo) wykazują wysoką udarność w temperaturze kriogenicznej (poniżej -75°C). Wynika to bezpośrednio z cech struktury austenitycznej o sieci krystalicznej regularnej ściennie centrowanej. Stale austenityczne w stanie przesyconym nie są wrażliwe na kruche pękanie, ponieważ nie wykazują wyraźnie zaznaczonej temperatury przejścia w stan kruchy charakterystycznej dla ferrytu i martenzytu, lecz jedynie stopniowe obniżanie wartości udarności wraz ze spadkiem temperatury badania. 
Austenityczne stale nierdzewne w badaniu udarności metodą Charpy’ego w temp. -196°C wykazują zwykle przełom ciągliwy, nie pękają krucho. Udarność w tej temperaturze dla stali typu EN 1.4301 (AISI 304) wynosi ponad 130J, co jest znacznie ponad wymagania normy EN 10272 dotyczącej prętów na urządzenia ciśnieniowe, gdzie od gatunków 1.4301/1.4306/1.4307 wymaga się udarności min. 60J w temp. -196°C. Praktycznie każdy z gatunków austenitycznej stali nierdzewnej jest odpowiedni do zastosowania w takich warunkach pracy (-196°C) i charakteryzuje się minimalną udarnością ponad 60J. 
W przypadku bardzo niskiej temperatury eksploatacji powinno się stosować stale austenityczne o stabilnej strukturze austenitycznej, np. gatunki z dodatkiem azotu EN 1.4311 (AISI 304LN), można także stosować gatunki o stabilnej strukturze austenitycznej uzyskane przez wysoki dodatek niklu, np. EN 1.4539 (904L) [1]. 
 

Przykład zamawiania
Zgodnie z normą EN 10272 informacje podawane przez zamawiającego muszą zawierać informacje obowiązujące (wymagania podstawowe): wielkość dostawy (masę, długość, liczbę sztuk); kształt pręta; numer normy dotyczącej tolerancji wymiarów, kształtu i masy; wymiary nominalne wyrobu; numer normy tj. EN 10272; znak lub numer stali; stan dostawy; rodzaj procesu i wykończenia powierzchni; rodzaj świadectwa odbioru wg EN 10204. Ponadto można wyszczególnić dodatkowe opcje. Jeżeli przy zamówieniu zamawiający nie przedstawi życzenia, aby zastosowaną którąkolwiek z wymienionych w normie opcji, wyrób powinien być dostarczony zgonie z wymaganiami podstawowymi. 
W normie EN 10272 sprawdzenie własności udarnościowych w niskiej temperaturze występuje jako Opcja 9, więc aby potwierdzić wymaganą udarność w takich warunkach trzeba w zamówieniu dodatkowo wyszczególnić dopisek „Opcja 9”. W tej opcji próbę udarności w niskiej temperaturze wykonuje się na trzech próbkach na odcinek próbny [2].
Przykład: 10 t prętów o średnicy 50 mm, o tolerancjach wymiarów wg EN 10060, z gatunku stali o znaku X2CrNi18-9 (1.4307) wg EN 10272, wykonanych w procesie 1D, ze sprawdzeniem własności udarnościowych w niskiej temperaturze, świadectwo odbioru 3.1 wg EN 10204:

10 t prętów okrągłych EN 10060 – 50 – EN 10272 – stal 1.4307+1D – Opcja 9 – świadectwo odbioru 3.1

Literatura
[1].    BSSA, Selection of stainless steels for cryogenic applications, www.bssa.org.uk
[2].    PN-EN 10272, Pręty ze stali odpornych na korozję na urządzenia ciśnieniowe