Polskie zamienniki stali
Czy istnieją polskie zamienniki stali 17-7PH, PH 15-7MO, PH 14-8MO, AM350, AM355 oraz AM357?
Poszukiwane gatunki stali należą do grupy stali nierdzewnych utwardzanych wydzieleniowo o strukturze austenitycznej (półaustenitycznej). W stanie dostawy posiadają strukturę metastabilnego austenitu i mogą zawierać do 20% ferrytu delta będącego w równowadze z austenitem w temperaturze austenityzowania. Metastabilna natura osnowy austenitycznej ściśle zależy od stężenia pierwiastków stabilizujących austenit oraz ferryt. Temperatura końca przemiany martenzytycznej (Mf) półaustenitycznych stali utwardzanych wydzieleniowo takich jak 17-7 PH (AISI 631), PH 15-7 Mo, AM-350, AM-355 i PH 14-8 Mo - znajduje się znacznie poniżej temperatury pokojowej. W wyniku tego ich struktura po hartowaniu z temperatury austenityzowania jest głównie złożona z austenitu charakteryzującego się znaczną plastycznością. W celu uzyskania odpowiednich własności poddaje się je obróbce polegającej na hartowaniu i odpuszczaniu. W zależności od składu chemicznego dla niektórych gatunków stosuje się wymrażanie w celu wymuszenia przemiany martenzytycznej. Stale te po hartowaniu posiadają strukturę niskowęglowego martenzytu i podczas odpuszczania utwardzają się w wyniku wydzielenia faz międzymetalicznych, azotków oraz węglików.
Oznaczenia poszukiwanych gatunków stali są podane zgodnie z nazwami handlowymi oraz nazwami według amerykańskich norm AISI (631, 632, 633, 634). Stal gatunku PH 14-8MO była objęta wycofaną już z użycia normą SAE AMS 5603D. Oznaczenie AM357 dotyczy nie produkowanej już stali firmy Allegheny Ludlum (tab. 1).
Tablica. 1. Oznaczenia i skład chemiczny wybranych utwardzanych wydzieleniowo stali nierdzewnych
|
Oznaczenie (AISI)
|
UNS
nr
|
Oznaczenie
EN 10088
(Polska, UE) |
Stężenie pierwiastków, %
|
|||||||
|
C
|
Cr
|
Ni
|
Mo
|
Si
|
Mn
|
Al
|
Inne
|
|||
|
17-7PH
(631)
|
S17700
|
X7CrNiAl17-7 /
1.4568
|
≤0,09
|
16,00 18,00
|
6,50
7,75
|
-
|
≤1,00
|
≤1,00
|
0,70 1,50
|
P: 0,04;
S: 0,04;
|
|
PH 15-7MO
(632)
|
S15700
|
X8CrNiMoAl15-7-2 /
1.4530
|
≤0,09
|
14,00 16,00
|
6,50
7,75
|
2,00
3,00
|
≤1,00
|
≤1,00
|
0,75 1,50
|
P: 0,04;
S: 0,03;
|
|
PH 14-8MO
(-)
|
S14800
|
-
|
≤0,05
|
13,75 15,00
|
7,75
8,75
|
2,00
3,00
|
≤1,00
|
≤1,00
|
0,75 1,50
|
P: 0,015
S: 0,010
|
|
AM350
(633)
|
S35000
|
-
|
0,07
0,11
|
16,00 17,00
|
4,00
5,00
|
2,50
3,25
|
≤0,50
|
0,50
1,00
|
-
|
N: 0,07-0,13
P: 0,04
S: 0,03
|
|
AM355
(634)
|
S35500
|
-
|
0,10
0,15
|
15,00 16,00
|
4,00
5,00
|
2,50
3,25
|
≤0,50
|
0,50
1,25
|
-
|
N: 0,07-0,13
P: 0,04
S: 0,03
|
|
AM357
|
-
|
-
|
0,21
0,26
|
13,50 14,50
|
4,00
5,00
|
2,50
3,25
|
≤0,50
|
0,50
1,25
|
|
N: 0,07-0,13
P: 0,04
S: 0,03
|
W Polsce oraz w UE w zakresie stali odpornych na korozję (nierdzewnych) obowiązuje norma PN-EN 10088 z 2007 roku. W normie tej zawarte są gatunki stali nierdzewnych umacnianych wydzieleniowo odpowiadające pod względem składu chemicznego jedynie gatunkom 17-7PH (AISI 631) i PH 15-7MO (AISI 632). W przypadku braku zamiennika w polskich normach należy dobrać stal na podstawie wymaganych własności mechanicznych z dostępnych w normie PN-EN 10088, co znacznie ułatwi zamówienie takiego materiału.
Literatura
[1]. PN-EN 10088-1÷3: 2007, Stale odporne na korozję.
[2]. D.E. Strohecker, A.F. Gerds, F.W. Boulger, Deformation Processing of Precipitation-Hardening Stainless Steels, NASA SP-5088, Wyd. NASA, Washington, USA, styczeń, 1968.