Deklaracje REACH, RoHS dla stali nierdzewnych, stopów aluminium

W obrocie wyrobami ze stali nierdzewnych, stopów aluminium użytkownicy mogą wymagać potwierdzenia zgodności dostarczanych wyrobów z wymaganiami dyrektyw REACh, RoHS. Poniżej przedstawiono zwięźle czym są dyrektywy REACH i RoHS oraz jakie deklaracje opisujące własności tych materiałów są podawane przez producentów dla spełnienia wymagań dyrektyw określających dopuszczalną zawartość szkodliwych substancji (ołów, rtęć, kadm, chrom sześciowartościowy, związki polibromowane,  ftalany).

 

REACH to rozporządzenie Unii Europejskiej Nr 1907/2006 (REACh), przyjęte w celu poprawy ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed zagrożeniami, jakie mogą stwarzać chemikalia. REACH ma zastosowanie do wszystkich substancji chemicznych – nie tylko stosowanych w procesach przemysłowych, ale także w produktach czyszczących, farbach, ubraniach, meblach i urządzeniach elektrycznych. REACH obowiązek przeprowadzenia badań dowodowych nakłada na firmy. REACH ustanawia procedury gromadzenia i oceny informacji o właściwościach i zagrożeniach związanych z substancjami. Firmy muszą zarejestrować swoje substancje i aby to zrobić, muszą współpracować z innymi podmiotami, które rejestrują tę samą substancję [1].

Zgodnie z rozporządzeniem REACh producenci, importerzy i użytkownicy substancji obowiązani są zagwarantować, że substancje, które produkują, wprowadzają do obrotu lub stosują w racjonalnie przewidywalnych warunkach nie wpływają w sposób szkodliwy na ludzkie zdrowie ani na środowisko. W tym celu muszą zbierać lub generować dane dotyczące substancji i określić sposób, w jaki powodowane przez nie ryzyko można kontrolować przez zastosowanie odpowiednich środków zarządzania ryzykiem. Jednym z obowiązków importera jest uzyskanie pozwolenia na stosowanie i wprowadzenie do obrotu danej substancji lub mieszaniny. To pozwolenie importer przekazuje dalszemu użytkownikowi. Każdy uczestnik łańcucha dostaw substancji lub mieszaniny niebezpiecznej powinien przekazać innym uczestnikom lub dystrybutorowi informacje na temat składu, niebezpiecznych właściwości, środków ochronnych oraz zasad postępowania na wypadek powstania zagrożeń pożarowych, środowiskowych i zagrożeń dla ludzi. Aby spełnić ten warunek, na każdym etapie łańcucha dostaw powinna być przekazywana wraz z substancją lub mieszaniną niebezpieczną karta charakterystyki substancji lub mieszaniny [6].

Producenci różnych wyrobów, którzy sami nie produkują żadnych substancji / chemikaliów mają jednak obowiązek informacyjny. W tym kontekście deklarują obecność i Ilość substancji / chemikaliów wymaganych do produkcji wyrobów. Jako dalszy przetwórca i użytkownik danej substancji są zwolnieni z obowiązku rejestracji takich substancji. Jednak zgodnie z art. 33 rozporządzenia REACh przetwórca jest zobowiązany do przekazywania informacji o substancjach w swoich wyrobach. W tym celu deklarują, że dane wyroby nie zawierają żadnych substancji w określonym stężeniu, które są zawarte na liście kandydackiej, z podaniem wyjątków.

Produkty ze stali nierdzewnej są uważane za artykuły zgodnie z europejskim rozporządzeniem (REACh) dotyczącym rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów. Stanowisko przyjęte przez wszystkich europejskich producentów stali nierdzewnej przedstawione jest w dokumencie opracowanym przez EUROFER [2].

Zgodnie z REACH i europejskim rozporządzeniem (WE) 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (CLP), tylko substancje i półwyroby wymagają karty charakterystyki (SDS). Podczas gdy artykuły objęte rozporządzeniem REACh nie wymagają klasycznej karty charakterystyki, artykuł 32 rozporządzenia REACh wymaga, aby artykułom towarzyszyły wystarczające informacje umożliwiające bezpieczne stosowanie i usuwanie. Aby spełnić ten wymóg, członkowie EUROFER opracowali Kartę (SIS – Safety-Information-Sheet), która zawiera informacje na temat bezpiecznego użytkowania stali nierdzewnej i jej potencjalnego wpływu zarówno na zdrowie ludzkie, jak i środowisko [2].

Wspomniana karta SIS jest stosowana przez europejskich producentów stali nierdzewnych jako zbiór wymaganych informacji dla spełniania obowiązków wynikających z przepisów REACh, RoHS. Karta SIS jest zbiorczo opracowana dla wszystkich stali nierdzewnych i jest uniwersalnym opisem materiału ze względu na wymagania REACh. Karta SIS opracowana przez EUROFER jest następnie powielana przez producentów stali nierdzewnych dla swoich produktów, np. firmę Outokumpu [3].

Karta SIS zawiera więc informacje o substancjach zawartych w materiale, a także porady dotyczące środków bezpieczeństwa, które należy stosować podczas obchodzenia się ze stalą nierdzewną. Informacje dotyczące bezpieczeństwa są dostarczane zgodnie z wymogami rozporządzenia REACh, aby zapewnić wystarczające informacje umożliwiające bezpieczne użytkowanie i usuwanie wyrobów.

RoHS to skrót od Restriction of Hazardous Substances. Chociaż RoHS ogranicza stosowanie określonych niebezpiecznych substancji obecnych w produktach elektrycznych lub elektronicznych, takich jak ołów, rtęć i kadm w okablowaniu i okablowaniu, REACh kontroluje wszystkie chemikalia, które mogą być użyte do produkcji produktu. Główną różnicą między nimi jest to, że RoHS zakazuje substancji, które są obecne w sprzęcie elektrycznym w ramach dyrektywy. REACh dotyczy wszystkich chemikaliów, w tym tych używanych do wytworzenia produktu. Zgodność z dyrektywą RoHS danego wyrobu jest ważna, ponieważ materiały objęte ograniczeniami są niebezpieczne dla środowiska i zanieczyszczają składowiska odpadów, a także są niebezpieczne pod względem narażenia zawodowego podczas produkcji i recyklingu [4].

Substancje zawarte w dyrektywie RoHS to: ołów, rtęć, kadm, chrom sześciowartościowy (CrVI), polibromowane bifenyle (PBB), polibromowane etery difenylowe (PBDE), ftalany (DEHP, BBP, BBP, DIBP).

Stale nierdzewne nie zwierają związków wymienionych w dyrektywie RoSH, zwłaszcza chromu sześciowartościowego (CrVI). Podobnie jest w przypadku stopów aluminium z wyjątkiem stopów, w którym może występować dodatek ołowiu. Istnieją stopy aluminium, których należy unikać w celu uzyskania zgodności z dyrektywą RoHS ze względu na stężenie ołowiu; np. stopy EN AW 2011 i 6262 to najpowszechniejsze stopy aluminium z zawartością ołowiu przekraczającą normy RoHS. W serii 2xxx istnieje więcej stopów z dodatkiem ołowiu. W większości najpopularniejszych stopów aluminium jednak ołów nie występuje co sprawia, że stopy aluminium też będą zgodne z dyrektywą RoSH. Dla potwierdzenia zgodności wyrobów z aluminium z dyrektywą RoSH, REACh producenci składają odpowiednie deklaracje. Przykłady ze strony jednego z producentów Stena Aluminium [5]

Podsumowując wymagania wspomnianych dyrektyw w odniesieniu do stali niedrzewnych to w tym przypadku producenci udostępniają kartę SIS, która zawiera pełny zestaw informacji wymaganych przez dyrektywny REACh i RoSH. W przypadku stopów aluminium dostarczane są oddzielne deklaracje producentów o braku niebezpiecznych substancji wymienionych w REACh i RoSH z wyszczególnieniem wyjątków i występowania szkodliwych substancji (ołów).

Literatura

[1]. Czym jest rozporządzenie REACH, https://echa.europa.eu/pl/regulations/reach/understanding-reach

[2]. Safety information sheet for stainless steel, https://www.eurofer.eu/publications/reference-documents/safety-information-sheet-for-stainless-steel/ 

[3]. Strona domowa firmy Outokumpu, SAFETY INFORMATION SHEET FOR STAINLESS STEEL, https://www.outokumpu.com/en/sustainability/sustainable-solutions/product-safety

[4]. What you need to know about lead-free aluminium alloys, https://www.shapesbyhydro.com/en/material-science/what-you-need-to-know-about-lead-free-aluminium-alloys/

[5]. Stena Aluminium, https://www.stenaaluminium.com/document/reach-and-rohs/