Rozróżnienie stali A4 i OH18N9

05-07-2010

Czy zbiornik na ścieki wykonany ze stali kwasoodpornej A4 wg normy DIN EN ISO 3506: 1997 jest tak samo odpornym na korozję zbiornikiem wykonanym ze stali kwasoodpornej o oznaczeniu OH18N9? Ponieważ norma DIN EN ISO 3506 wskazuje skład chemiczny stali A4, wg mnie zbiornik równoważny powinien być wykonany ze stali kwasoodpornej o takim właśnie składzie (min 2 % molibdenu) .

Normy serii ISO 3506-1-4 (obecnie PN-EN ISO 3506) opisują własności mechaniczne części złącznych odpornych na korozję ze stali nierdzewnej, kolejno śrub, nakrętek, śrub bez łba oraz wkrętów samogwintujących, a jej ostatnia aktualizacja nastąpiła w 2009 roku.
Skład chemiczny stali nierdzewnej typu A4 wg EN ISO 3506 to 16-18,5%Cr; 10-15%Ni; 2%Mn; 1%Si; 1%Cu; 0,08%C. Stale rodzaju A4 są stalami kwasoodpornymi, dzięki dodatkowi Mo mają znacznie wyższą odporność na korozję, zwłaszcza wżerową, niż stale bez takiego dodatku. Na podstawie podanego składu chemicznego można zauważyć, że tolerancje stężeń dla poszczególnych pierwiastków są dość szerokie i najbardziej zbliżonym odpowiednikiem gatunku A4 wg norm PN-EN 10088 (Stale odporne na korozję) jest stal 1.4401 (X5CrNiMo17-12-2), ale w podanym zakresie mieście się także stal o ograniczonym stężeniu węgla 1.4404 (X2CrNiMo17-12-2). Oba gatunki zawierają chrom, nikiel i oczywiście dodatek molibdenu, wg norm AISI to stale: odpowiednio AISI 316 i 316L. Gatunkowi OH18N9 według nieobowiązujących już norm polskich odpowiada obecnie (wg PN-EN 10088) stal 1.4301 (X5CrNi18-10) jest to stal zawierająca średnio 18%Cr i 10%Ni bez dodatku molibdenu, wg norm AISI odpowiada AISI 304, a wg normy EN ISO 3506 to stal A2.
Zbiornik ze stali zawierającej dodatek molibdenu czyli A4 – 1.4401 – AISI 316 będzie bardziej odporny na korozję – zwłaszcza wżerową w obecności chlorków niż zbiornik ze stali bez takiego dodatku, czyli stali: A2 – 1.4301 – AISI 304 – OH18N9.

Tablica 1. Porwanie oznaczeń stali wg różnych norm.

Norma	Oznaczenie stali
EN ISO 3506	A4	A4	A2
PN-EN 10088	1.4401	1.4404	1.4301
PN	0H17N12M2	0H17N12M3	OH18N9
ASTM A480/AISI	316	316L	304

Czy jest jakaś inna norma niż ww. norma DIN EN ISO 3506, która zawiera klasyfikację blach stalowych wg składu chemicznego i zawiera ten właśnie podział na stal A2 i A4.

Normy EN ISO 3506 stosuje się do opisu materiałów dla elementów złącznych ze stali odpornych na korozję, a blachy ze stali nierdzewnej opisywane są według norm PN-EN 10088-2 (warunki techniczne dostawy blach i taśm ze stali nierdzewnych ogólnego przeznaczenia), a wyroby płaskie ze stali na urządzenia ciśnieniowe - stale odporne na korozję opisano w normie PN-EN 10028-7. Podział na stale A1,A2,A4, C1,F1, FA itd. występuje w normach ISO 3506:1-4 i obowiązuje jedynie dla elementów złącznych.

Czy stal OH18N9 jest stalą kwasoodporną?

Pojęcie „kwasoodporność” powstało do opisu stali odpornej na środowisko wrzącego kwasu siarkowego i jest związane z gatunkami stali Cr-Ni-Mo czyli stalą typu A4, a nie stalą A2 (OH18N9), która wg takiej klasyfikacji nie jest kwasoodporna.

Jakie są różnice w odporności na korozję między stalą OH18N9 zawierającą 18% chromu i 8% niklu, a stalą kwasoodporną A4 wg normy DIN EN ISO 3506?

Dodatek molibdenu w stalach nierdzewnych chromowo-niklowych zwiększa odporność na korozję wżerową i szczelinową w środowisku chlorków. Dodatek Mo do stali Cr-Ni tworzy całkowicie nowa pod względem własności korozyjnych grupę stali austenitycznych, które wykazują zdecydowanie lepszą odporność na korozję niż stale chromowo-niklowe. Stale bez dodatku molibdenu nadają się z powodzeniem do zastosowań wewnętrznych i zewnętrznych w większości środowisk z wyjątkiem morskich i warunków nadbrzeżnych oraz zanieczyszczonych obszarów przemysłowych. Stale bez molibdenu mają umiarkowaną odporność na korozję wżerową i szczelinową w porównaniu do stali zawierających molibden. Stale bez molibdenu (typu A2) w odróżnieniu do gatunków typu A4 nie nadają się do zastosowania w kwasach nie utleniających i ośrodkach zawierających chlor, np. baseny, woda morska.

Literatura
[1]. PN-EN ISO 3506-1-4, Własności mechaniczne części złącznych odpornych na korozję ze stali nierdzewnej.
[2]. PN-EN 10028-7, Wyroby płaskie ze stali na urządzenia ciśnieniowe - Część 7: Stale odporne na korozję.
[3]. ASTM A480, Wymagania ogólne dla wyrobów walcowanych płaskich ze stali nierdzewnej i stali żaroodpornej.